جوهر قند یا بلانکیت : ( فرمول شیمایی سدیم دی تیونیت Na2s2o4 )
شکل ظاهری : پودر کریستال سفید مایل به خاکستری است که به عنوان رنگ بر یا سفید کننده در صنعت استفاده می شود .
به عنوان مثال از آن به عنوان حذف جوهر از روی کاغذ باطله و خمیر کاغذ و همچنین جهت سفید کردن قندها استفاده می شود .
این ماده به دلیل داشتن ترکیبات گوگردی ، باقی مانده آن در فرآیند پخت محصول تبدیل به so2 ( ایندرید سولفور) شده و در صورت تجاوز از حد مجاز سرطان زا می باشد .
به همین دلیل یکی از فاکتورهای کنترل کیفیت اندازه گیری میزان سولفور باقی مانده در محصول می باشد .
متاسفانه در ایران در بعضی از نانوایی های به صورت غیر مجاز از بلانکیت یا جوهر قند به تصور غلط جهت جایگزینی کردن فرآیند تخمیر و آماده سازی زود هنگام خمیر و همچنین سفید کردن نان جهت جذب مشتری استفاده می شود .توضیح اینکه در مواردی که آرد بسیار قوی باشد پودر جو هر قند می تواند موجب سست کردن خمیر و اصلاح آن شود .
لازم به ذکر است با توجه به اینکه در حال حاظر آرد حاصل از اختلاط گندم های داخلی کشور متوسط و بعضاً ضعیف ارزیابی می شود ، لذا توجیهی برای استفاده از بلانکیت توسط نانوایان برای سست کردن بیش از حد آرد و خمیر که منجر به متلاشی شدن بافت نان می شود وجود ندارد .
اثرات مخرب بلانکیت :
مصرف نان حاصل از بلانکینت موجب از بین رفتن پرز روده و معده و بی اثر سازی آنتی اکسیدانهای مواد غذایی و اختلال در سیستم گوارشی و نهایتاً بیماری سرطان دستگاههای گوارشی شده ، ضمناً باعث التهاب پوست و چشم پرسنل نانوایی که به صورت مداوم با آرد و خمیر سروکار دارند می شود .
مصرف ماده فوق در نانوایی ها از نظر اداره بهداشت غیر قانونی بوده و پیگرد قانونی دارد .
روش شناسایی بلانکیت :
طبق آیین نامه اعلام شده از سوی سازمان ملی استاندارد ایران به شماره ۲۶۲۸(ویژگیها و روشهای آزمون نانهای سنتی ) اندازه گیری بلانکیت براساس تعیین باقی مانده سولفور به دوروش کمی و کیفی انجام می پذیرد .
آزمون اندازه گیری بلانکیت به روش کیفی از مقایسه رنگ در انجام آزمون روی نمونه و محلول شاهد صورت می پذیرد .
آزمون اندازه گیری بلانکیت به روش کمی با استفاده از سنجش توسط دستگاه اسپکتروفتومتر انجام می شود .
علی قائمی
کارشناس آزمایشگاه
اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان البرز