استفاده از گل صافی کارخانجات قند و تصفیه خانه ها
همانطور که مستحضرید یکی از محصولات فرعی ( by product ) کارخانجات قند چغندری ، نیشکری و تصفیه خانه های شکرخام گلی است که از فیلتراسیون تصفیه شربتهای کارخانجات شکر چغندری ، شکر نیشکری و تصفیه خانه های شکرخام با استفاده از هیدروکسید کلسیم Ca(OH)2 و کاز کربنیک CO2 و واکنش این مواد با ناخالصی موجود در شربتها تولید میشود . مقدار این گل در کارخانجات شکر از چغندر حدود ۷ تا ۱۰ درصد چغندر مصرفی و در کارخانجات شکر نیشکری حدود ۴ تا ۶ درصد نیشکر مصرفی و در تصفیه خانه ها ۳ تا ۵ درصد شکرخام می باشد .
اگر میزان چغندر مصرفی را شش میلیون تن ، نیشکر مصرفی را هشت میلیون تن و شکرخام را هشتصد هزار تن در سال ۹۶ درنظر بگیریم (میزان تولید قند و شکر از چغندر و نیشکر یک میلیون و ششصد هزار تن و با شکرخام جمعا دو میلیون و چهارصد هزار تن با سرانه ۲ کیلو و ۲۰ درصد ذخیره استراتژیک) مقدار گل تولیدی حداقل حدود ۹۸۰ هزار تن می باشد و چنانچه ماده خشک این گل ۵۰ درصد باشد مقدار گل تولیدی حدود ۴۹۰ هزار تن خواهد بود . ارزش این گل در اروپا برای استفاده در مزارع حدود شش یورو می باشد . این حداقل قیمتی است که گل خشک بدون فرآوری فروخته میشود . در کشور فقط مقدار کمی از این گل در بعضی از مناطق در مزارع استفاده میشود و باقیمانده بصورت زشتی محوطه کارخانجات و محیط زیست را آلوده کرده و برای کارخانجات تولید هزینه می کند درحالیکه استفاده درست و فرآوری مناسب از این محصول فرعی میتواند درآمدزا و ارزش آفرین باشد.
گل بصورت فرآوری شده را در صنعت ، دامداری ، مرغداری ، کشاورزی و ساختمانی استفاده می کنند.
۱ – در صنعت با فرآوری آن در تولید پودر آمورف کربنات کلسیم ، آهک ، صنایع لاستیک سازی ، پلیکا ، رنگ دارویی و آرایشی .
۲ – در دامداری بعنوان مکمل کلسیم و جلوگیری از خودسوزی علوفه .
۳ – در مرغداری بعنوان مکمل کلسیم برای جلوگیری از ضایعات تخم مرغ .
۴ – در بخش ساختمان در تهیه بلوکهای سیمان و کارخانجات سیمان .
۵ – در بخش کشاورزی بعنوان کود آهکی کلسیم منیزیم ، کود پایه قارچ ، نگهدارنده آب ، بهبود بافت خاک ، کاهش شستشو خاک ، افزایش رشد و مقاومت در برابر بیماری ها استفاده میشود.
استفاده از گل صافی در چهار بخش اول احتیاج به فرآوری دارد که فعلا مورد نظر نیست و در صورت لزوم در مورد طرز استفاده در موارد اخیر میتواند مورد بررسی قرار گیرد . ولی از آنجا که این گل میتواند بدون فرآوری در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد بهتر است ابتدا به جدول ترکیبات گل در صافی های فشار یک و دو بپردازیم .
| جدول ترکیبات گل صافی فشار اشباع اول | ||
| آب | ۴۰ تا ۵۰ | درصد کل وزن |
| مواد خشک | ۶۰ تا ۵۰ | درصد کل وزن |
| کربنات کلسیم | ۷۰ تا ۸۰ | درصد وزن مواد خشک |
| Ca(OH)2 | ۰٫۲ تا ۰٫۳ | درصد وزن مواد خشک |
| Mg(OH)2 | ۲ تا ۸ | درصد وزن مواد خشک |
| So3 | ۰٫۳ تا ۱ | درصد وزن مواد خشک |
| P2o5 | ۰٫۵ تا ۲٫۵ | درصد وزن مواد خشک |
| Al2o3 , Fe2o3 | ۰٫۴ تا ۱ | درصد وزن مواد خشک |
| Sio2 | ۰٫۴ تا ۲ | درصد وزن مواد خشک |
| ساکاروز | ۰٫۸ تا ۵ | درصد وزن مواد خشک |
| ازت | ۰٫۲ تا ۰٫۴۵ | درصد وزن مواد خشک |
| سایر مواد آلی | ۸ تا ۱۵ | درصد وزن مواد خشک |
| جدول ترکیبات گل صافی فشار اشباع دوم | ||
| آب | ۳۵ تا ۴۰ | درصد کل وزن |
| مواد خشک | ۶۵ تا ۶۰ | درصد کل وزن |
| کربنات کلسیم | ۸۷ | درصد وزن مواد خشک |
| Mg(OH)2 | ۶٫۴ | درصد وزن مواد خشک |
| P2o5 | ۰٫۵ | درصد وزن مواد خشک |
| ساکاروز | ۰٫۵ | درصد وزن مواد خشک |
| ازت | ۰٫۱۵ | درصد وزن مواد خشک |
| سایر مواد آلی | ۵٫۴ | درصد وزن مواد خشک |
از کتاب قندسازی از چغندر انتشارات دانشگاه تهران مهندس ابراهیم ریاحی جلد دوم صفحه ۱۵۷ و ۱۵۹ <<گل صافی مخصوص از لحاظ ازت و فسفر که دارد بر ای تمام انواع اراضی و هم چنین بعلت مقدار زیادی آهک که دارد برای زمین های اسیدی رشوه بسیار خوبی است و در حدود ۳ تن گل صافی مرطوب یا ۱٫۵ تن گل صافی خشک برای هر هکتار لازم می باشد >>.
از کتاب رساله قندسازی از چغندر از انتشارات مرکز تحقیقاتی تیرلومونت جلد دوم مترجم مهندس ابراهیم ریاحی صفحه ۸۰ << گل صافی ها را میتوان در زمین های اسیدی بعنوان کود آهکی بمصرف رساند>> .
از کتاب تکنولوژی تولید شکر از چغندر و تصفیه شکر نوشته پی . ام سیلین ترجمه مهندس پورسعید و مهندس سجادی صفحه ۴۰۸ جلد اول << ممکن است گل صافی را بعنوان کود در زراعت مصرف کرد مخصوصا بعنوان کودهای آهکی در زمین های اسیدی . بعلاوه ممکن است گل صافی را بعنوان کود فسفاته (۱٫۷ درصد P2o5 نسبت به ۱۰۰ درصد ماده خشک) و یا بعنوان کود ازته (در حدود ۰٫۹ درصد ازت نسبت به ۱۰۰ درصد ماده خشک) نیز مصرف نمود >> .
با توجه باینکه در گل صافی تقریبا تمام کودهای ماکرو ( N – P – K – Ca – Mg – S ) و همچنین بخشی از کودهای میکرو ( Zn – Mo – B – Cl – Mn – Fe – Cu ) را بهمراه دارد و از طرفی ارزان ترین کود برای مصرف کننده می باشد لذا استفاده از آن لازم و مقرون بصرفه می باشد. کود کلسیم و منیزیم باعث افزایش رشد و مقاومت در مقابل بیماری ها می شوند و همچنین باعث کاهش شستشوی خاک و بهبود فیزیکی بافت خاک و نگهداری مناسب آب می باشد .
کلسیم در ساخت دیواره سلولی موثر است و منیزیم برای فعال کردن آنزیم کلروفیل مفید می باشد . از آنجا که اکثر صاحب نظران اعتقاد به قلیائیت گل دارند و اینکه از این گل بیشتر در زمینهای اسیدی استفاده میشود ولی یون هیدروژن و آلومینیم خاک از عناصر اصلی فعالیت ( اسیدیته ) خاک می باشند . کودهای شامل نمکهای آمونیوم ( اوره ، نیترات آمونیوم ، سولفات آمونیوم و غیره ) یون هیدروژن آزاد می کنند و در طول نیرفیکاسیون باعث پائین آمدن PH خاک می گردند ( تبدیل نمکهای آمونیوم به نیترات ) همچنین مقدار Co2 تولید شده توسط گیاه و ترکیب آن با آب باعث پائین آمدن بیشتر خاک می گردد و به همین علت از گل صافی بعنوان تنظیم کننده PH خاک علاوه بر تقویت زمین استفاده می گردد .
